Budżet obywatelski, zwany również budżetem partycypacyjnym, to proces decyzyjny, podczas którego mieszkańcy miasta, gminy, osiedla otrzymują możliwość współdecydowania o sposobie wydawania części środków budżetowych. Dzięki korzystaniu z jego mechanizmów mogą zgłaszać inicjatywy dotyczące najpotrzebniejszych rozwiązań wpływających na zaspokojenie lokalnych potrzeb. W Polsce pierwszym samorządem, który zdecydował się na zorganizowanie budżetu obywatelskiego, był Sopot (stało się to w 2011 r.). Udało się i wkrótce taka formuła zyskała ogromną popularność również w całej Polsce, gdzie samorządy wprowadzały to rozwiązanie do swych środowisk. Teraz przyszedł czas na nasz samorząd, który 26 maja na sesji Rady Miejskiej przyjął stosowna uchwałę przystąpieniu do realizacji budżetu obywatelskiego. O budżecie obywatelskim rozmawiam z inicjatorem tego przedsięwzięcia z Burmistrzem Janowa Lubelskiego Krzysztofem Kołtysiem .
Redakcja: Wiele samorządów w ostatnich latach wprowadza budżet partycypacyjny inaczej mówiąc budżet obywatelski. Na czym polega to rozwiązanie?
Burmistrz: Tak naprawdę istota budżetu obywatelskiego jest w Polsce realizowana już od kilku lat. W ten sposób z powodzeniem działa wiele funduszy sołeckich, włączających mieszkańców do aktywnego udziału w życiu i rozwoju ich wsi. Tak się dzieje we wszystkich naszych sołectwach. Teraz czas na to, aby dać taką możliwość również mieszkańcom naszego miasta. Jestem przekonany, że ta decyzja jest słuszna, gdyż nasi mieszkańcy aktywnie uczestniczą w życiu społecznym. Nasz samorząd przeznaczy część swojego budżetu na realizację pomysłów zgłaszanych przez nich.
Redakcja: Jak to ma zadziałać?
Burmistrz: Każdy kto ma pomysł musi skonsultować przynajmniej z 15 osobami, aby uzyskać poparcie dla tego pomysłu i sojuszników tego przedsięwzięcia. Następnie samemu lub w zespole należy przygotować wniosek, który należy złożyć w Urzędzie wraz z listą poparcia co najmniej 15 osób. Jeśli taki wniosek przejdzie pozytywną ocenę formalna i merytoryczną, zostanie zaprezentowany i zarekomendowany do głosowania Następnie trzeba wziąć udział w głosowaniu. Projekt lub projekty, które uzyskają największą liczbę głosów i zmieszczą się w zaproponowanej kwocie budżetu przejdą do realizacji w następnym roku budżetowym tj.: w 2018 roku.
Redakcja: Jakie środki przeznaczy nasz samorząd na budżet obywatelski ?
Burmistrz: Niektóre samorządy w Polsce, aby wypróbować różne rozwiązania oraz zbadać na stawienie mieszkańców do budżetu obywatelskiego i ich gotowość do włączenia się w proces, w pierwszej edycji decydują się na wprowadzenie tego mechanizmu na stosunkowo małą skalę. Dlatego my również traktujemy to jako działanie pilotażowe. Środki, jakie wraz z Radą Miejską przeznaczyliśmy na 2018 rok wynoszą 100 tys. zł.
Redakcja: Czy to duże środki?
Burmistrz: Nie są to duże środki, ale jest to budżet pilotażowy. Na początek chcemy pobudzić aktywność naszych mieszkańców. Jeżeli proces ten przebiegnie zgodnie z oczekiwaniami, będę wnioskował do Rady Miejskiej o zwiększenie środków na ten cel, ale dopiero na rok budżetowy 2019.
Redakcja: Jak będą przebiegały prace nad wdrażaniem budżetem?
Burmistrz: Co do zasady, proces ten powinien składać się z trzech faz tj.: informacyjnej, realizacyjnej i ewaluacyjnej (oceniającej). Bardzo istotna jest część informacyjna, podczas której samorząd, prezentuje pomysł organizacji budżetu obywatelskiego oraz edukuje w tym zakresie mieszkańców. Następny etap to realizacja, która powinna przebiegać bardzo sprawnie i terminowo, podczas której następuje weryfikacja zgłoszonych projektów, głosowanie, następnie ich wybór i realizacja. A potem nastąpi czas na ewaluację, podczas której monitoruje się zrealizowane projekty, a także dokonuje się oceny całego procesu z intencją jego ulepszenia w kolejnych edycjach.
Redakcja: W jaki sposób mieszkańcy mogą mieć wpływ na propozycje do budżetu gminy?
Burmistrz: Przede wszystkim mają możliwość zgłoszenia pomysłu i zagłosować na interesujący ich projekt. Z racji tego, że suma zgłoszonych wniosków najczęściej opiewa na kwotę wyższą niż ta zaplanowana w budżecie, więc projekty do realizacji będą wybierane w drodze głosowania. Mieszkańcy mogą więc podejmować dwie decyzje. Jedna dotyczy zgłaszania projektów, a druga głosowania i w efekcie wyboru do realizacji najpopularniejszych projektów.
Redakcja: Na co należy zwrócić uwagę przy zgłaszaniu pomysłu?
Burmistrz: W ramach budżetu obywatelskiego nie mogą być zgłaszane projekty, które zakładają realizację jedynie części zadania, albo te, które mogą generować wysokie koszty niewspółmierne w stosunku do wartości zadania. Ważne jest również to, aby były zgodne z obowiązującymi w mieście planami i programami, w tym w szczególności z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz oczywiście zgodne z przepisami prawa.
Redakcja: Czy Urząd Miejski przewiduje wsparcie konsultacyjne dla mieszkańców w ramach budżetu obywatelskiego?
Burmistrz: Oczywiście, wyznaczeni pracownicy Urzędu wszystkim zainteresowanym zgłoszeniem swoich pomysłów będą udzielać wsparcia merytorycznego, szczególnie podczas planowania, tak aby wnioski były dobrze przygotowane, aby późniejsza weryfikacja wniosku, nie eliminowała dobrych pomysłów naszych mieszkańców. Każdy zainteresowany będzie mógł uzyskać informację o ogólnych założeniach, jak również o wypełnieniu niezbędnych formalności związanych ze złożeniem wniosku.
Redakcja: Jakie pomysły mogą zgłaszać mieszkańcy do budżetu obywatelskiego?
Burmistrz: Kreatywność i pomysłowość naszych mieszkańców jest duża, więc jestem przekonany, iż pojawią się i oryginalne pomysły i te, które rozwiążą podstawowe potrzeby naszych mieszkańców. Na pewno projekty muszą być związane z zadaniami własnymi gminy np.: z edukacją, ze sportem i rekreacją (np. budowy ścieżek rowerowych, placów zabaw, siłowni zewnętrznych), infrastrukturą (np. budowa chodnika, drogi czy oświetlenia), ochroną środowiska. Mogą być też pomysły na organizację wydarzeń kulturalnych, promocyjnych, czy zajęć warsztatowych. Informacje na ten temat będą zamieszczone na naszej stronie internetowej i na facebooku.
Redakcja: W jaki sposób przeprowadzane będzie głosowanie nad budżetem?
Burmistrz: Głosowanie odbywać się będzie na odpowiednim formularzu i będzie trwało przez 14 dni. Będzie można wrzucić kartę do głosowania do urny znajdującej się w Punkcie Obsługi Interesanta w Urzędzie Miejskim lub przesłać pocztą na adres Urzędu Miejskiego, w kopercie z dopiskiem „Głosowanie – budżet obywatelski”. Taka koperta bez otwierania będzie wrzucana do urny. Będzie też można zagłosować na formularzu elektronicznym poprzez internet.
Redakcja: Jakie – Pana zdaniem –mogą być korzyści, a jakie minusy wprowadzenia budżetu partycypacyjnego?
Burmistrz: Sądzę, że realizowane będą przedsięwzięcia, które mają duże społeczne poparcie. Poza tym przedsięwzięcia będą aktywizować i integrować mieszkańców, bowiem wymagane jest przedłożenie wraz z wnioskiem listy osób popierających pomysł, co zmusza wnioskodawców do wzmacniania więzi wspólnoty. Korzyścią jest też przy okazji promocji budżetu obywatelskiego zainteresowanie społeczności lokalnej sprawami naszej wspólnoty. Zachęcam również wszystkich do śledzenia naszej strony internetowej, czy Facebooka, gdzie wszystkie niezbędne i bieżące informacje będą zamieszczane. Życzę wszystkim mieszkańcom wspaniałych pomysłów.
Dziękuję za rozmowę.
Redakcja